Święcenie potraw w Czernicy
27.03.2008
Obrzęd święcenia pokarmów i napojów wielkanocnych jest
znany od VIII wieku. W Polsce przyjął się na stałe w XV stuleciu.
Początkowo święcono tylko baranka, później także inne pokarmy mięsne,
jaja, ser, ryby, chleb, ciast oraz przyprawy i zioła. Kosze ze święconką
ustawia się w domu na honorowym miejscu, by w niedzielę wielkanocną
spożywać świąteczne śniadanie, składające się głównie z poświęconych
potraw.
Dla chrześcijan, baranek jest symbolem zmartwychwstania Chrystusa.
Baranek przypomina o nocy paschalnej. Chrzan i pieprz symbolizują
gorzkie zioła, z którymi Żydzi jedli baranka przed wyjściem z
Egiptu. Jajo, mimo, że stało się najbardziej popularnym symbolem
wielkanocnym, nie ma odniesienie do posiłku paschalnego. Oznacza nowe
życie. Mimo to jajo wielkanocne odgrywało najważniejszą role. W
mitologii wielu ludów można znaleźć opowieść o jaju, z którego
powstał świat. Jajko uważano też za symbol zmartwychwstania,
ukrytego w zarodku nieustannie odradzającego się życia w
przyrodzie, tajemniczej siły istnienia. W staropolskich wierzeniach
było lekarstwem na chorobę, urok, chroniło przed pożarem, pomagało
zdobyć upragnionego chłopaka lub dziewczynę oraz zapewniało
urodzaj i pomyślność. Na wsi panował zwyczaj obdarowywania się
pisankami. Jeżeli chłopakowi spodobała się któraś z panien,
oznajmiał jej o tym dając pisankę. Jeżeli dziewczyna przyjęła i
oddała mu swoją, oznaczało to odwzajemnienie uczuć. Pisanki
przynoszono również na cmentarze i toczono po mogiłach lub
zakopywano w ziemi. Tyle tradycja i historia. Dziś chleb w koszyczku
wielkanocnym ma przypominać o "chlebie żywym, który zstąpił
z nieba" i o nakarmieniu głodnego ludu, który na pustkowiu słuchał
słów Chrystusa. Jest odniesieniem do przaśnego chleba paschalnego,
który Żydzi spożywali podczas paschy.
Święcenie potraw w Wielką Sobotę dawniej odbywało się na
dworach szlacheckich, ponieważ musiało być poświęcone wszystko co
miało się znaleźć na świątecznym stole. Czynność ta zajmowała
zbyt wiele czasu proboszczom, stąd biskupi stopniowo wprowadzali
zakaz święcenia pokarmów w domach i zwyczaj ten przenieśli do kościoła.
Obecnie w wielu miastach powstał nowy zwyczaj święcenia: nie wewnątrz,
a przed kościołem, gdzie na wystawionych stołach na czas obrzędu
wierni pozostawiają koszyki. W wielu miejscowościach święcenie
odbywa się również przy przydrożnych kapliczkach, krzyżach i
innych miejscach kultu.
Stało się tak również w Czernicy, gdzie po raz pierwszy potrawy
w koszykach wielkanocnych nowy proboszcz parafii w Gniewkowie ks.
Stanisław Skrzypek poświęcił przy pomniku 800-lecia Czernicy. Ten
zwyczaj wejdzie zapewne na stałe do tradycji wsi, bo nie dość, iż
to najstarsza miejscowość w gminie, a w dodatku to dawna wieś
biskupia.
Józef Noworól
Źródło: Nowa Gazeta Jaworska
Nr 12 z dnia 27.03.2008r.
|