AKTUALNOŚCI
 

Wiadomości 

  

Dwa sezony wykopalisk
23.09.2009 

Stanowiska archeologiczne zlokalizowane na terenie gminy Dobromierz stanowią istotny walor turystyczny tego obszaru, który często jest pomijany przez różne przewodniki turystyczne. Najciekawszą kategorią obiektów są grody, a właściwie ich pozostałości nazywane grodziskami, datowane na okres wczesnego średniowiecza tj. VIII-XIII wiek. Są to założenia militarne otoczone wałami obronnymi, wznoszonymi w konstrukcji drewniano-ziemnej, niekiedy przy zastosowaniu kamienia (tzw. oblicówki kamiennej) oraz fosą okalającą wał od strony zewnętrznej.

Jednym z takich interesujących obiektów jest grodzisko w Gniewkowie, oddalone kilkanaście kilometrów od Dobromierza w kierunku Jawora, położone na terasie rzecznej górującej nad wyschniętym korytem Nysy Małej. Obiekt został założony na planie owalu o powierzchni ok. 0,08 ha, a jego wały w rzucie poziomym przybierają kształt podkowy, której ramiona przylegają do krawędzi terasy. Wały grodziska są dobrze zachowane i osiągają wysokość nawet do 6 m. Założenie militarne było słabo rozpoznane przez archeologów, a jego chronologia budziła wiele wątpliwości. Mimo, że stanowisko było mało znane w literaturze, niestety zostało już spenetrowane przez tzw. poszukiwaczy skarbów. Te czynniki były główną przyczyną podjęcia pierwszych badań archeologicznych na grodzisku w 2007 roku.
W 2008 roku po raz drugi studenci archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego pod kierunkiem prof. K. Jaworskiego oraz mgr S. Rodak w ramach letnich praktyk uczestniczyli w badaniach na omawianym obiekcie.

Podczas prac archeologicznych dokończono eksplorację wykopów z poprzedniego sezonu oraz założono nowe w różnych partiach grodziska: na wale, na majdanie w części przywalnej oraz na podgrodziu. Podsumowując dotychczasowe dwa sezony badań z całą pewnością możemy określić czas funkcjonowania obiektu na IX-X wiek. Wewnątrz grodu w jego różnych partiach uchwycono warstwę kulturową, utworzoną podczas użytkowania stanowiska, przesyconą licznymi zabytkami archeologicznymi, głównie fragmentami naczyń ceramicznych charakterystycznych dla tego okresu, jak również przedmiotami metalowymi (noże żelazne, fragmenty sprzączek, elementy uzbrojenia). Pierwotnie wał otaczający gród, został zbudowany przy zastosowaniu drewna i kamienia jako surowca budowlanego, w konstrukcji przekładkowej, w której przestrzeń pomiędzy belkami wypełniano gliną i ziemią a kamienie tworzyły zewnętrzną oblicówkę lub z drewnianych skrzyń, które następnie napełniano gliną i ziemią. Odsłonięte relikty wału oraz fragmenty spalonych belek, świadczą o pożarze, który zniszczył całą konstrukcję. Przypuszczamy, że w północnej części majdanu grodu znajdowały się zabudowania, choć nie udało nam się uchwycić ich wyraźnych reliktów. Na podstawie wyników prac można wnioskować o dość intensywnym zasiedleniu grodu i jego znaczeniu militarnym dla okolicznej ludności.

   

Nasze badania na terenie obok grodziska (niewielkie plateau rozciągające się na północ od samego grodu) pozwoliły nam odsłonić jego drugi człon. W toku prac archeologicznych okazało się, że mamy do czynienia z podgrodziem, które prawdopodobnie od strony północnej było ufortyfikowane oraz zagospodarowane w tym samym czasie, co główna część założenia. Analiza zabytków pozyskanych w trakcie dwóch sezonów wykopalisk oraz badania nawarstwień kulturowych potwierdziły nasze przypuszczenia, że oba człony grodziska funkcjonowały w IX-X wieku. Ciekawostką jest również zastosowanie kamienia jako surowca budowlanego przy wznoszeniu fortyfikacji obronnych, co zostało potwierdzone na okolicznych stanowiskach m.in. w Dobromierzu, Piotrowicach oraz na innych tego typu obiektach na Przedgórzu Sudeckim (Gilów czy Niemcza). Powszechnie uważa się, że ten sposób budowy fortyfikacji grodów w IX-X wieku jest wynikiem kontaktów ludności zamieszkującej południową część Dolnego Śląska z rozwijającym się wtedy Państwem Wielkomorawskim. Materiał ceramiczny pozyskany podczas badań w Gniewkowie nawiązuje pod względem technologiczno-stylistycznym do naczyń z innych grodów w rejonie: z Dobromierza, z Góry Bazaltowej w Strzegomiu oraz z Granicznej Górnej. Te analogie potwierdzają nasze przypuszczenia, że w okresie schyłku IX i w X wieku założenie militarne w Gniewkowie było istotnym punktem na mapie osadniczej tej części Przedgórza Sudeckiego.

Na wniosek Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Wałbrzychu obszar grodu został w roku 2008 wykarczowany z małych drzew i krzewów, co umożliwia lepsze dostrzeżenie walorów obronnych grodziska. Podczas prowadzenia badań odwiedzała nas ludność pobliskiej wsi Bolkowice, a jeden z jej mieszkańców, pan Marek Olszewski, szczególnie zainteresował się naszymi pracami. Jest to człowiek bardzo przywiązany do swej rodzinnej miejscowości, a zarazem darzy sentymentem grodzisko i dlatego z naszą pomocą postanowił promować ten obiekt. Wraz z innym mieszkańcem wsi, panem Łukaszem Szatarskim, zgłosili projekt w konkursie grantowym przeprowadzonym w ramach Programu Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności i otrzymali fundusze na stworzenie ścieżki dydaktycznej wokół grodziska. Składać się ona będzie z trzech tablic informacyjnych naszego autorstwa stworzonych pod kierunkiem prof. K. Jaworskiego, które w październiku 2009 roku mają stanąć na terenie obiektu. Prezentujemy na nich w skrócie wyniki naszych badań, które również stały się podstawą do napisania pracy magisterskiej przez Damiana Werczyńskiego, mieszkańca Dobromierza i współautora niniejszego artykułu.

Mamy nadzieje, że nasze badania przybliżyły mieszkańcom gminy Dobromierz ich własną historię ukrytą w ziemi, a stanowiska archeologiczne staną się atrakcją turystyczną dla wszystkich zainteresowanych przeszłością tego regionu.

Sylwia Rodak i Damian Werczyński

  


 

 

do góry  |

Oficjalny serwis Urzędu Gminy w Dobromierzu  - Wszelkie prawa zastrzeżone
design by TONER