|
Pietrzyków
Pałac w Pietrzykowie
 Wieś
Pietrzyków, położona na terenie gminy Dobromierz, powstała na
terenie górskim. Założono ją stosunkowo późno, bowiem dopiero w II
poł. XIV wieku, w ramach akcji kolonizacyjnej na prawie niemieckim. Składała
się początkowo w zasadzie z dwóch odrębnych miejscowości zwanych
Hohenpetersdorf i Wiesenberg.
Od początku istnienia wsi na terenie Pietrzykowa obecny był folwark
rycerski, którego pierwszymi znanymi właścicielami byli członkowie
rodu von Czirnen. W 1369 r., w momencie, w którym wieś wspomniano po
raz pierwszy źródłowo, Hannos von Czirnen oddał w zastaw należący
do niego majątek w Pietrzykowie swemu szwagrowi Cuntschkowi von
Liebenthal. Przypuszczać zatem należy, iż ta stosunkowo dużych
rozmiarów wieś o charakterze łańcuchowym skupiała się przy majątku
rycerskim, a część mieszkańców wsi utrzymywała się w tej górzystej
okolicy właśnie z pracy na rzecz dziedzica wioski. Niewątpliwie na
terenie wsi reprezentowani byli również tzw. bogaci chłopi, czyli
kmiecie, posiadający jednołanowe gospodarstwa, którzy jeszcze w 1576
r. stanowili sporą grupę w liczbie 20. Co ciekawe, w pobliżu wsi, na
wzgórzu zwanym „Hausberg” („Zamkową Górą”, od
staroniem. Hus
= zamek, dwór, obecnie bez nazwy) wznosił się średniowieczny zamek,
który wraz z folwarkiem leżącym na terenie wsi należał do Nitsche
Stolcza. Tenże we wspomnianym roku 1369 odsprzedał go wraz ze swym majątkiem
wspomnianemu powyżej Hannosowi von Czirnen. Ciekawostką jest, iż ślady
tego zamku, z wyraźną fosą, resztkami murów, a nawet studnią czy też
cysterną, widoczne były jeszcze w I poł. XX wieku. O jego dziejach
nic bliższego nie wiadomo.
Hannos von Czirnen, jako właściciel Pietrzykowa, prowadził bardzo
aktywną politykę gospodarczą, polegającą na wykupie wszelkich działów
pozostających w rękach innych właścicieli. Oprócz wspomnianych wcześniej,
zakupił on także dobra Heydenricha von Tscherticza, leżące na
terenie obu wspomnianych części wsi, czyli Hohenpetersdorfu i
Wiesenbergu. Interesujące jest, iż w Pietrzykowie istniała kaplica
dotowana przez rodzinę von Czirnen. Nosiła ona wezwanie Najświętszej
Marii Panny i Wszystkich Świętych, a jej wnętrze zdobił ołtarz ku
czci głównej patronki. Nie wiadomo wszakże, gdzie konkretnie stała,
bowiem w dokumencie z 1410 r. wspomina się, iż znajduje się „uf
deme hause zu Petirsdorf”, czyli „na zamku w Pietrzykowie” bądź
„we dworze w Pietrzykowie”. Obiekt ten nie przetrwał do naszych
czasów. W 1396 r. Cunrad von Czirnen sprzedał Pietrzyków rycerzowi
Nickelowi von Schweinichen.
Niestety, niewiele wiadomo na temat losów wsi w okresie nowożytnym.
O kolejnych właścicielach dowiadujemy się dopiero dla 1576 r., gdy na
tutejszym majątku zasiadała rodzina von Borsnitz. Po wojnie
trzydziestoletniej, w 1658 r. Pietrzyków należał do Christopha
Gottlieba von Nimptscha. W 1740 r. majątkiem tutejszym gospodarowała
pani von Berg, następnie Alexander von Maxen, zaś około 1785 r. pani
pułkownikowa von Hohendorf. Zgodnie z relacją Friedricha Albrechta
Zimmermanna, wieś w 1785 r. składała się z 1 folwarku, 13
gospodarstw bogatych kmieci (wyraźny regres w stosunku do 1576 r.), 33
zagrodników oraz 26 chałupników. Na jej terenie (łącznie z przysiółkiem
o nazwie Pilzhäuser – Grzybowe Domy) zamieszkiwało ją 244 ludzi. W
1845 r. na terenie wsi stało 71 domów. Mieszkało tu 537 osób, z
czego zaledwie 18 było wyznania katolickiego. W tutejszym majątku
hodowano 600 sztuk owiec merynosów oraz 207 sztuk bydła. Zajęciem
ludności oprócz uprawy roli było również tkactwo. Na terenie
Pietrzykowa stał młyn wodny, wiatrak oraz browar. Przysiółek „Pilzhäuser”
nazywano w tym czasie Neu-Petersdorf (Nowym Pietrzykowem). W 1845 r. składał
się z 10 domów i mieszkało tu 57 osób, z czego 5 było wyznania
katolickiego.
Z kolejnych właścicieli dobra rycerskiego w Pietrzykowie wymienić
należy: Annę hrabinę von Nayhaus-Cormons, z domu v. Treskow (1876
r.), E. Loudovici (w latach 1886-1894), Arthura Hirscha (1894-1917),
Heinricha Müllera (1917-1921), Friedricha Wilhelma Malcomeßa
(1921-1931). W 1931 r. majątek zakupiła pani Hildegard von Kalckreuth,
z domu Seydel wraz z dr Hansem Seydelem. Generalnym plenipotentem właścicieli,
a zarazem rządcą majątku, który stale przebywał na terenie wioski,
był Wilhelm von Kalckreuth. Dobra rycerskie obejmowały wówczas 213 ha
(z czego 109 ha przypadało na pola uprawne), a w skład majątku
wchodziła także cegielnia i mleczarnia. Tutejszy pałac, czy też dwór,
którego trzon pochodził z okresu baroku, przebudowano w II poł. XIX
w. Warto wspomnieć, iż na terenie wsi znajduje się również kaplica
pw. Serca Pana Jezusa, a tutejsza ludność wyznania katolickiego
podlega pod parafię w Dobromierzu.
Tomasz Niesiecki
|