|
Serwinów (przysiółek)
Ta mała wieś - obecnie przysiółek Dobromierza - leżąca nad
rzeką Strzegomką, na terenie gminy Dobromierz, powstała z pewnością
jako osada słowiańska. W 1289 r. miejscowość ta wspomniana została
po raz pierwszy pod nazwą "Schwenz", co niemieckiemu
badaczowi Martinowi Treblinowi dało powód do doszukiwania się jej
etymologii w słowiańskiej nazwie "świni".
Jako że Serwinów był jedną z nielicznych miejscowości leżących
na przedpolu tzw. przesieki, pogranicznego terenu, gdzie w okresie
wczesnego średniowiecza zabronione było osadnictwo, przypuszczać by
można, że jego ludność zajmowała się hodowlą świń i ich
wypasem na obszarze lasów obfitujących w dęby i buki. Równie
wiarygodne wydaje się jednak wywodzenie nazwy wsi od słynnego śląskiego
rodu Świnków (von Schweinichen), właścicieli zamku Świny leżącego
w niedalekiej odległości, którzy w okresie wczesnego średniowiecza
posiadali rozległe terytoria na terenie ziemi bolkowskiej, jaworskiej
i strzegomskiej. O początkach wsi niewiele wiadomo. Musiała być
dobrze rozwijającą się osadą, skoro w bliżej nieokreślonym
czasie, między 1289 a 1318 r., jej właściciel (w tym wypadku
zapewne któryś z książąt - być może Bolko I?), podarował 4
grzywny z tej wsi jako coroczny czynsz, który przypaść miał w
udziale klasztorowi cysterskiemu w Krzeszowie. Okoliczność tę
potwierdza dokument wystawiony 23 maja 1318 r. w Awinionie z nakazu
papieża Jana XXII.
O pierwszych właścicielach wsi, w tym wypadku o rodzinie von
Czirn (Tschirn), dowiadujemy się dopiero z dokumentu pochodzącego z
1388 r., kiedy to Conrad von Czirn zapisał swej małżonce jako oprawę
wdowią dochody z kilku majątków, w tym 7 grzywien z folwarku w
Serwinowie. Na terenie wsi istniało zatem dominium, ów rycerski
folwark, który stanowił gospodarcze centrum tej miejscowości. W
początkach XV wieku prawo do części majątku na terenie tej wsi
posiadał Jan von Leuchtinberg, zwany Chruschina, który w latach
1404-07, pełnił urząd starosty księstwa świdnicko-jaworskiego. Na
rok przed objęciem tej godności sprzedał on czynsze z Serwinowa
(tzw. szos ziemski) rycerzowi Nickelowi von der Rybnicz (von Reibnitz).
Tenże jeszcze w tym samym roku zapisał je jako oprawę wdowią swej
małżonce Annie. Przypuszczalnie od połowy XV wieku wieś związana
była z majątkiem w Pietrzykowie i posiadała od tego momentu wspólnych
właścicieli. Stan ten w pełni potwierdzony jest od 1576 r., kiedy
to Pietrzyków, Serwinów i Wiesenberg (obecnie część Pietrzykowa),
należały do rodziny von Borsnitz. Jest wielce prawdopodobne, że członkowie
tego rodu zaprowadzili w Serwinowie naukę reformacyjną ks. dr.
Marcina Lutra. Wspólne losy łączyły obie wsie do 1658 r., gdy właścicielem
majątku był Christoph Gottlieb von Nimptsch. Friedrich Albert
Zimmermann, który dokonał opisu naszej części Śląska w 1785 r.,
wymienia wśród właścicieli tej wsi ród von Schellenberg, nie
precyzując jednak czasu posiadania przez nich Serwinowa. Wspomina on
jednak istnienie dwóch folwarków na terenie wioski, stąd przyjmować
można, że ród ten mógł posiadać część wsi równocześnie z
rodem von Nimptsch.
W 1785 r. właścicielem wsi był hrabia von Sternberg, wywodzący
się ze znanego czeskiego rodu. Pod koniec XVIII wieku wieś liczyła
231 mieszkańców - pod względem struktury i pozycji społecznej było
tu 7 kmieci (tzw. bogatych chłopów), 21 zagrodników, 4 chałupników.
Na terenie wsi stał również wiatrak. Od 1789 r. wieś należała do
rodu von Seherr-Thoss, którego członkowie spoczywają w mauzoleum na
cmentarzu w Dobromierzu. Pałac tej rodziny, zaliczany już wówczas
do Dobromierza, posiadał piękny ogród z wieloma roślinami
dekoracyjnymi. Tutejszy majątek nastawiony był na hodowlę owiec
merynosów (1150 sztuk), owiec (208 sztuk), bydła rogatego (135
sztuk). Do majątku należał również browar. Na terenie wsi stało
38 domów, a wieś zamieszkiwało 248 mieszkańców (z czego zaledwie
14 było wyznawcami katolicyzmu). Ludność we wsi, zarówno wyznania
ewangelickiego, jak i katolickiego, uczęszczała do kościołów w
Dobromierzu. W 1885 r. Serwinów obejmował powierzchnię 232 ha, z
czego 199 ha przypadało na pola uprawne, 4 ha na łąki, zaś 8 ha na
tereny leśne. Wieś zamieszkiwało 240 mieszkańców (221 wyznania
ewangelickiego, 16 katolickiego, 3 osoby reprezentujące inne wyznania
chrześcijańskie).
W latach 20 XX wieku majątek w Serwinowie-Dobromierzu przejęła
Adolphie z domu baronowa von Seherr-Thoss - jej mąż Alexander von
Webern, emerytowany rotmistrz wojsk pruskich był ostatnim właścicielem
tutejszego dominium. Po II wojnie światowej używano w stosunku do
wioski także nazwy Święc.
Tomasz Niesiecki
|